بحرانهای زیست‌محیطی واکسن ندارند!
مدیر مرکز محیط زیست و آلودگی‌های محیطی سازمان جهاددانشگاهی یزد با تاکید بر این که بحرانهای زیست محیطی همانند کرونا با واکسن قابل ترمیم نیستند، پیشگیری از بروز بحرانهای زیست محیطی را نیازمند تصمیم جدی و دلسوزانه مسئولان به دور از هرگونه سیاست زدگی و نگاه جامع به این حوزه دانست.
«مائده دهقانی» در این یادداشت با بیان این که هر سال روز پانزدهم خردادماه مصادف با پنجم ژوئن در سراسر جهان به عنوان «روز جهانی محیط زیست» گرامی داشته می‌شود، آورده است: تاریخچه روز جهانی محیط زیست به سال ۱۹۷۲ یعنی حدود ۵۰ سال پیش بر می‌گردد، سازمان ملل متحد در این سال، کنفرانسی را با موضوع انسان و محیط زیست در شهر استکهلم سوئد برگزار کرد و همزمان با برپایی این کنفرانس مجمع عمومی سازمان ملل، قطعنامه‌ای را تصویب کرد که منجر به تشکیل برنامه محیط زیست سازمان ملل ( UNEP ) شد.
هم‌اکنون ۵۰ سال است که UNEP در سراسر جهان مراسم ویژه‌ای را به مناسبت این روز برگزار می‌کند و هر سال نیز یکی از مسائلی که شدیداً محیط زیست را تهدید می‌کند به عنوان شعار این روز انتخاب می‌شود.
در ایران شعار ملی امسال «محیط زیست مردم پایه،هوشمند و فناورانه» تعیین شده و چه خوب که این جمله فقط شعار نباشد. شاید نوشتن این متن به بهانه این روز باز تکرار واضحاتی باشد که می‌دانیم ولی به عنوان یک پژوهشگر محیط زیست تاکید دارم که تا زمانی که بخواهیم به دنبال مقصر بگردیم یا بخواهیم به شاخص بودن انجمن، سازمان یا شخص خودمان در دلسوز بودن مانور دهیم، هیچ تغییری در وضعیت موجود محیط زیست نخواهیم داشت و سالیان سال می‌گذرد و نه تنها به سوی ارتقا و بهبودی نمی‌رویم بلکه به جایی خواهیم رسید که این موضوع تبدیل به بحرانی می‌شود که دیگر قابل جبران نیست.
شاید هم اکنون مفهوم بحران برای عموم با دیدن روزهای سخت بحران کرونا قابل درک‌تر باشد اما تفاوت بحرانهای محیط زیست با بحران بیمارهای همه گیر این است که لااقل شاید امید به واکسن و رعایت نکات بهداشتی بتواند شرایط را به روزهای قبل بازگرداند اما در بحرانهای محیط‌زیستی چه در حوزه آلودگی هوا یا انواع دیگر الودگی‌ها، زمانی که به مرحله بحران برسیم، دیگر نمی‌توان امید واکسن داشت که بتوانیم لااقل شرایط را کمی بهبود دهیم چرا که در این حوزه نمی‌توان با ابزارهایی مانند واکسن، اوضاع را بهبود داد.
البته در حال حاضر با یک تغییر کوچک در زندگی خودمان و فرزندانمان، با یک بینش محیط‌زیستی که واقعا باور داشته باشیم، به عنوان یکی از افراد جامعه می‌توانیم نقش بسزایی در کاهش آلاینده‌ها داشته باشیم یا در سطح پژوهشگران با نگاه علمی و برگرفته از فناوری‌های روز دنیا و بومی‌سازی یا اندیشیدن و ابداع شیوه‌هایی متناسب و نیاز روز می‌توانیم نقش بسزایی در کاهش آلاینده ها داشته باشیم.
همچنین در سطح مسئولان با کمی از خودگذشتگی و به دور از سیاست و عدم نگاه شاخص بودن سازمان‌مان یا مطرح بودن فرد خاصی می‌توانیم هدایت امور محیط زیستی را به درستی پیش ببریم و هرگاه در این سه سطح به این باور واقعا دست یافتیم، می‌توانیم به ارتقا وضعیت محیط زیست کشورمان امید داشته باشیم.
وقتی نگاه جامع و عمیقی به محیط زیست داشته باشیم، متوجه خواهیم شد که محیط پیرامون ما چه کلمه بزرگ، پرمفهومی است و از طرفی اصلی‌ترین، مهمترین و تاثیرگذارترین بخش در زندگی ما نیز محسوب می‌شود؛ محیطی که در آن متولد شده، رشد کرده، به تحصیل پرداخته، شاغل شده و نقشی را در جامعه ایفا می‌کنیم و مهمتر از همه در کنار عزیزانمان با هدف‌هایی ارزشمند زندگی می‌کنیم.
متأسفانه این نگاه و اندیشه هنوز آن گونه که باید در هیچ یک از سطوح جامعه، نه شهروندان و نه مسئولان به صورت جامع و کامل شکل نگرفته است. به فرض مثال منِ شهروند اگر حتی با یک نگاه عامیانه به این موضوع می‌اندیشیدم، شاید نمی‌گفتم مسئولان باید اینچنین کنند بلکه می‌گفتم باید از خودم و خانواده‌ام شروع کنم. ما که ساعت‌های زیادی از روز را در فضای مجازی می‌گذرانیم با روزی چند دقیقه مطالعه راجع به محیط زیست و موضوعات عموم و ساده آن، می‌توانیم سطح نگرانی و مصمم شدن بر نقش‌مان به عنوان شهروند دوستدار محیط زیست را افزایش دهیم و به فرزندانمان از همان سنین کودکی الفبای صحیح زندگی توأم با حفاظت محیط زیست را آموزش دهیم.
اگر این نقش مثل یک اپیدمی واگیردار در تمام جامعه به مرور شکل می‌گرفت، الان دغدغه‌های مهم و نگران کننده در خصوص محیط زیست‌مان وجود نداشت. یا در سطح مسئولان تا چه زمان صحبت‌های رسانه‌ای یا جلسه‌ای راجع به محیط زیست و اهمیت آن یا انتشار عکس‌ها، فیلم و اخبار آلودگی‌ها یا اعلام آمار تخریب باید صورت پذیرد، آیا واقعاً زمان آن نرسیده است که بخواهیم در کنار تبلیغات و اطلاع‌رسانی‌ها، نگاه عملیاتی و اجرایی داشته باشیم؟
تنها لازمه‌ی این فرآیند تصمیم جدی و دلسوزانه برخی مسئولان است و به دور از هرگونه سیاست و نگرش سازمانی، شروع این فرآیند در وهله اول در سطح دستگاه‌های متولی و مجری کشوری فراخوان و جذب پژوهشگران و نوابغ در تمام رشته‌های مورد نیاز و مرتبط با محیط زیست و تشکیل کمیته‌هایی تخصصی همچون کمیته‌های آب، خاک، هوا و پسماند و در ادامه بسط این کمیته‌ها در قالب گروه‌های پژوهش، آموزش، ارزیابی و پایش است و در رأس این کمیته‌ها باید کمیته‌ای تحت عنوان محیط زیست و توسعه پایدار باشد که اعضای آن رؤسا یا نمایندگانی از تمام ارگان‌ها و سازمان‌ها باشند چرا که تمام ارگان‌ها به نوعی با محیط زیست در ارتباط هستند.
البته در حال حاضر کمیته‌ها و کارگروه‌هایی با موضوعات محیط زیستی وجود دارند اما باور داشته باشید که اگر با این ترکیب اعضا و جذب نخبگان، با شرح وظایف مشخص و برنامه زمانی و عملیاتی سختگیرانه و دقیق شکل بگیرند و در کنار آن نظارت در تمامی بخش‌ها، مطمئناً در بازه‌های زمانی کوتاه و بلندمدت آثار مثبتش را در محیط زیست‌مان احساس خواهیم کرد.
محیط زیست ما فقط یک تخصص یا رشته از علم نیست، مجموعه‌ای از علوم و رشته‌هایی همچون عمران، معماری، مکانیک، آب، هواشناسی، خاک‌شناسی، زمین شناسی، مدیریت، آمار، علوم اجتماعی،علوم پزشکی و سایر رشته‌هاست لذا زمانی موفق خواهیم بود که نگاه جامع داشته باشیم.
چرا باید زمان را از دست بدهیم تا روزی که به بحران برسیم، مطمئناً آن زمان برای برداشتن گام‌های مؤثر در راستای حفاظت محیط زیست خیلی دیر است لذا بزرگداشت این روز فرصتی را فراهم می‌کند تا مبنای تفکر روشنگرانه و رفتار مسئولانه افراد، شرکت‌ها و جوامع را در حفظ و تقویت محیط زیست گسترش دهیم و چه بهتر که به بهانه روز جهانی محیط زیست با خود این عهد را ببندیم که مصمم و جدی وظایفمان نسبت به محیط زیست را شروع کنیم.
منبع:ایسنا یزد
بخش نظردهی بسته شده است..