«عمارت نواب»یزد مأمن معتادان

این خانه که از معماری بی‌نظیری بهره برده است، تا چند دهه پیش مسکونی بوده اما با ثبت ملی و تخلیه شدن آن، روزهای زوالش آغاز شده است.

اکنون بسیاری از بخش‌های این بنا تخریب شده و جداره داخلی آن نیز در حال تخریب است اما وضعیت نمای بیرونی عمارت نواب به مراتب از فضای داخلی این عمارت به مراتب بهتر است.

این بنای تاریخی که می‌توانست محلی برای عبور و مرور گردشگران باشد، امروز به مشکل اهالی محل تبدیل شده و بسیاری از مردم در اطراف این خانه از اتفاقاتی که در آن رخ می‌دهد، نگرانند و به مسئولان میراث فرهنگی انتقاد دارند.

عمارت نواب محل تردد افراد مختلف در اوقات مختلف شبانه‌روز است

یکی از همسایگان این خانه تاریخی در گفت‌وگو با خبرنگار مهر اظهار داشت: این خانه از صبح تا شب، محل تردد گروه‌های مختلفی از افراد است و شب‌ها نیز محلی امن برای معتادان است و در طول روز نیز همواره دو سه نفر در اتاق‌های این عمارت در حال استراحت هستند.

مرتضی پاک‌بین بیان کرد: زنان و کودکان و حتی مردان از عصر به بعد جرأت نزدیک شدن به این خانه تاریخی را ندارند و حتی اگر موضوع نگران‌کننده‌ای نباشد، وضعیت بنا و تردد افراد خاص به این خانه، اهالی محل را نگران و در دل آنها وحشت ایجاد می‌کند.زنان و کودکان و حتی مردان از عصر به بعد به دلیل حضور اراذل و اوباش جرأت نزدیک شدن به این خانه تاریخی را ندارند

وی عنوان کرد: مدتی از نخاله‌های ساختمانی که در اطراف این ساختمان تاریخی رها می‌شد در رنج بودیم و در تابستان‌ها نیز که گرمای هوا شدید می‌شود، رها شدن زباله‌های خانگی در اطراف خانه، همسایگان را از بوی بد زباله‌ها آزار می‌دهد.

حضور خبرنگار و عکاس مهر در محل این بنا، همسایگان بسیاری را در اطراف عمارت نواب جمع کرد و هر یک از آنها مشکلی از مشکلات موجود در این خانه را مطرح می‌کردند.

یکی از کارشناسان میراث فرهنگی نیز در مورد این بنا به خبرنگار مهر گفت: بازسازی این بنا به بودجه زیادی نیاز دارد و از آنجا که عمارت نواب، مالک خصوصی دارد، باید کار احداث و مرمت با مشارکت وی انجام شود اما این اتفاق تاکنون رخ نداده است.

تغییر کاربری خانه‌های تاریخی کمک قابل توجهی به احیا و نگهداری آنها می‌کند

علیرضا صادقیان عنوان کرد: این خانه تاریخی در صورت مرمت و بازسازی می‌تواند با تغییر کاربری به یک هتل کوچک، کافی‌شاپ و سایر فضاهای مورد نیاز برای گردشگران تبدیل شود اما تاکنون عزمی از سوی مالک و میراث فرهنگی برای بازسازی آن وجود نداشته است.

وی با بیان اینکه آمار خانه‌های ثبت شده تاریخی در استان یزد بسیار است، افزود: برای حفظ و نگهداری این خانه‌ها باید از توان و مشارکت مردم استفاده شود و مالکان نیز باید همکاری بیشتری با میراث فرهنگی داشته باشند زیرا با بودجه‌های دولتی نمی‌توان همه خانه‌های تاریخی را مرمت و بازسازی کرد.

اکنون آنچه بیشتر از ظاهر بنا مردم و همسایگان این عمارت را رنج می‌دهد، رفت و آمد افراد مختلف به این خانه است و نگاهی گذرا به اتاق‌های این عمارت، هویت حضور افراد و ساکنان موقت این خانه را فاش می‌کند.

وجود سرنگ‌های استفاده شده و زباله در اتاق‌های عمارت نواب

در همه اتاق‌ها سرنگ‌های استفاده شده، وسایل استفاده از موادمخدر و … به چشم می‌خورد ضمن اینکه برخی اتاق‌ها نیز به واسطه حضور همین ساکنان موقت به زباله‌دانی تبدیل شده است.

تزئینات این خانه تاریخی که معمولا یکی از ویژگی‌های معماری یزد است و اغلب خانه‌های تاریخی نیز به همین دلیل به ثبت ملی می‌رسند، تقریبا از بین رفته و از درب و پنجره‌ها نیز تقریبا چیزی بر جای نمانده است.

پله‌های این عمارت و برخی اتاق‌های آن به طور کامل زباله‌دانی شده و تلی از خاک همه فضای داخلی خانه را فرا گرفته است.استفاده از تشکل‌های مردم‌نهاد نیز برای ساماندهی این عمارت و سایر خانه‌های تاریخی که اکنون در معرض تخریب کامل قرار گرفته می‌تواند در رفع مشکل این خانه‌های تاریخی اثرگذار باشد

مردم محل به ویژه جوانان در گفتگو با خبرنگار مهر، آمادگی خود را برای ساماندهی این خانه اعلام و مطرح کردند که ما حاضر به همکاری با میراث فرهنگی برای تخلیه این خانه از زباله و ساماندهی آن هستیم.

به نظر می‌رسد عزم جدی میراث فرهنگی و جلب مشارکت مردم و همسایگان این خانه بتواند وضعیت عمارت نواب را متحول کند.

استفاده از تشکل‌های مردم‌نهاد نیز برای ساماندهی این عمارت و سایر خانه‌های تاریخی که اکنون در معرض تخریب کامل قرار گرفته یا به زباله‌دانی همسایگان تبدیل شده نیز می‌تواند در رفع مشکل این خانه‌های تاریخی اثرگذار باشد.

ظرفیت عظیم خانه‌های تاریخی یزد نادیده گرفته شده است

وجود حدود هزار خانه تاریخی ثبت شده و ثبت نشده در فهرست آثار تاریخی، ظرفیت عظیمی است که متاسفانه مورد بی‌توجهی قرار گرفته و البته بودجه‌های میراث فرهنگی نیز نمی‌تواند جوابگوی ساماندهی و احیای همه این خانه‌ها باشد اما میراث فرهنگی در مدیریت این خانه‌ها و به مشارکت طلبیدن مردم نیز ضعیف عمل کرده است.

اینکه سهم یک بنای تاریخی نظیر عمارت نواب از میراث فرهنگی، تنها یک تابلوی ثبت ملی باشد، شایسته شهر تاریخی یزد نیست ضمن اینکه عمارت نواب، تنها خانه رها شده آن هم با تابلوی ثبت ملی نیست و خانه‌های تاریخی ثبت شده‌ دیگری با وضعیتی بدتر از عمارت نواب در دل بافت تاریخی وجود دارد که از آن جمله می‌توان به خانه تاریخی ملک‌ثابت و امثال آن اشاره کرد.

به طور قطع ورود جدی‌تر اداره میراث فرهنگی و استفاده از توان و ظرفیت بالای تشکل‌های مردم‌نهاد که اتفاقا در حوزه میراث فرهنگی به صورت تخصصی فعالیت می‌کنند، می‌تواند در رفع مشکلات این خانه‌های تاریخی اثرگذار باشد.

اینکه بنایی به صرف اینکه مالک خصوصی دارد و دسترسی به مالک بنا نیز مقدور نیست، رها شود، شایسته و زیبنده نیست و به نظر می‌رسد ثبت تاریخی یک بنا، اختیاراتی را نیز برای میراث فرهنگی قائل شده باشد.