ضرورت توسعه حمل‌ونقل هوایی یزد؛ حلقه مفقوده رشد گردشگری و اقتصاد استان
نسرین زمان زاده – یزد، به‌عنوان یکی از قطب‌های مهم گردشگری، صنعت و تجارت ایران، با ثبت جهانی بافت تاریخی‌اش در یونسکو، فرصت بی‌نظیری برای توسعه اقتصادی و فرهنگی در اختیار دارد. این استان علاوه بر جاذبه‌های گردشگری خشتی، در حوزه صنعت، انرژی، معادن و بازرگانی نیز از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. اما یکی از موانع جدی بر سر راه تحقق این ظرفیت‌ها، ضعف زیرساخت‌های حمل‌ونقل هوایی است. نبود پروازهای کافی، محدود بودن مقاصد پروازی، ضعف ناوگان و ناهماهنگی در برنامه‌ریزی پروازها، نه‌تنها گردشگران داخلی و خارجی را دلسرد می‌کند، بلکه روند سرمایه‌گذاری و تجارت استان را نیز مختل ساخته است.
یزد نخستین شهر خشتی جهان است که در سال ۲۰۱۷ در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شد. این شهر به‌دلیل معماری منحصربه‌فرد، قنات‌ها، بادگیرها و فرهنگ غنی، مقصدی جذاب برای گردشگران داخلی و خارجی است. بر اساس آمار اداره‌کل میراث فرهنگی استان، سالانه صدها هزار گردشگر به یزد سفر می‌کنند. اما دسترسی به این شهر تاریخی همچنان با مشکل مواجه است. گردشگران خارجی که اغلب با پرواز وارد ایران می‌شوند، پس از ورود به تهران، اصفهان یا شیراز، برای رسیدن به یزد ناچارند از جاده استفاده کنند، چرا که پروازهای مستقیم بین یزد و این شهرها محدود یا بعضاً وجود ندارد. این مسئله به‌ویژه برای گردشگران خارجی که زمان سفر محدودی دارند، یک عامل بازدارنده جدی است. نتیجه؟ کاهش مدت‌زمان اقامت در یزد و حتی حذف این مقصد از برنامه سفر.
فرودگاه بین‌المللی یزد با وجود نام “بین‌المللی”، عملاً محدود به چند پرواز داخلی و پروازهای فصلی خارجی است. در حال حاضر، مقاصد پروازی عمدتاً تهران، مشهد و گاهی کیش است. پروازهای خارجی به مقصد دبی یا نجف، تنها در ایام خاص سال و به‌صورت محدود انجام می‌شود. این کمبود، در حالی است که بسیاری از استان‌های هم‌رده یزد، مانند کرمان یا شیراز، شبکه پروازی گسترده‌تری دارند. مشکلات اصلی عبارت‌اند از کمبود پرواز در مسیرهای پرتقاضا، نبود پروازهای ثابت خارجی برای مقاصد تجاری و گردشگری، فرسودگی بخشی از تجهیزات و ناوگان که باعث تأخیر یا لغو پروازها می‌شود، و نبود شرکت‌های هواپیمایی فعال با برنامه‌ریزی منظم.
یزد نه‌تنها یک استان گردشگری، بلکه یک قطب صنعتی و معدنی است. صدها واحد تولیدی در حوزه‌های فولاد، کاشی و سرامیک، نساجی و انرژی در این استان فعالیت می‌کنند. این صنایع برای ارتباط با بازارهای داخلی و خارجی نیازمند حمل‌ونقل سریع و مطمئن هستند. اما ضعف پروازهای مستقیم باعث شده بسیاری از فعالان اقتصادی برای سفرهای کاری مجبور به طی مسیر زمینی طولانی یا توقف‌های متعدد در فرودگاه‌های دیگر شوند. همچنین یزد به‌عنوان یک نقطه تجاری با ظرفیت صادرات محصولات معدنی و صنعتی، نیازمند پروازهای باری (کارگو) است. در حالی‌که رقبای منطقه‌ای مانند اصفهان یا شیراز از این مزیت بهره‌مندند، یزد در این زمینه عقب مانده است.
در صنعت گردشگری، دسترسی آسان یکی از مهم‌ترین شاخص‌های انتخاب مقصد است. اگر شهری نتواند پرواز مستقیم از مقاصد مهم داخلی و خارجی ارائه دهد، سهم آن در بازار گردشگری کاهش می‌یابد. گردشگران خارجی معمولاً تمایل دارند بین مقاصد فرهنگی ایران جابه‌جا شوند: تهران، اصفهان، شیراز و یزد. اما وقتی پرواز مستقیم بین این شهرها برقرار نیست، سفر به یزد به‌عنوان گزینه‌ای زمان‌بر و پرهزینه تلقی می‌شود. این در حالی است که پرواز تهران-یزد کمتر از یک ساعت زمان می‌برد، اما مسافران مجبورند شش ساعت مسیر زمینی را طی کنند.
کمبود پروازها تنها مسئله گردشگران و صنعتگران نیست. شهروندان یزدی نیز برای سفرهای شخصی یا درمانی با مشکل مواجه‌اند. بسیاری از بیماران برای درمان به تهران یا مشهد می‌روند و نبود پرواز کافی، آن‌ها را مجبور به سفر زمینی طولانی می‌کند. علاوه بر این، با توجه به جمعیت بالای دانشجویان و کارمندان در استان‌های دیگر، تقاضا برای پروازهای منظم بسیار بالاست.
در سند توسعه گردشگری و برنامه‌های ملی حمل‌ونقل، بر ایجاد شبکه حمل‌ونقل یکپارچه برای استان‌های دارای ظرفیت گردشگری تأکید شده است. یزد به‌عنوان یک مقصد ثبت جهانی، باید دارای پروازهای مستقیم داخلی به تمام مراکز استان‌های مهم و پروازهای خارجی به مقاصد استراتژیک باشد. چرا این موضوع اهمیت استراتژیک دارد؟ تقویت اقتصاد غیرنفتی از طریق گردشگری و صادرات، ایجاد فرصت‌های شغلی جدید در حوزه هوانوردی، خدمات فرودگاهی و گردشگری و افزایش تاب‌آوری اقتصادی در برابر تحریم‌ها و نوسانات ارزی.
راهکارهای توسعه شبکه پروازی یزد شامل افزایش پروازهای داخلی در مسیرهای پرتردد، راه‌اندازی پروازهای خارجی ثابت به دبی، استانبول، دوحه و مسقط، ایجاد خطوط پروازی چارتری و منظم برای تورهای گردشگری، توسعه زیرساخت‌های فرودگاهی، سرمایه‌گذاری بخش خصوصی و جذب ایرلاین‌های جدید با مشوق‌های اقتصادی، راه‌اندازی پروازهای باری برای صادرات و یکپارچه‌سازی شبکه حمل‌ونقل با اتصال هوایی، ریلی و جاده‌ای برای ایجاد مسیرهای ترکیبی گردشگری است.
با این حال، موانعی مانند کمبود سرمایه‌گذاری، مشکلات اقتصادی و محدودیت‌های شرکت‌های هواپیمایی داخلی، رقابت با فرودگاه‌های نزدیک مانند اصفهان و شیراز و ضعف بازاریابی و اطلاع‌رسانی درباره ظرفیت‌های یزد برای ایرلاین‌ها، توسعه این بخش را دشوار کرده است.
توسعه حمل‌ونقل هوایی یزد دیگر یک انتخاب نیست، بلکه یک ضرورت استراتژیک برای رشد گردشگری، رونق اقتصادی و ارتقای کیفیت زندگی شهروندان است. بدون پروازهای کافی، نه‌تنها فرصت‌های گردشگری از دست می‌رود، بلکه سرمایه‌گذاران و فعالان اقتصادی نیز تمایل کمتری به حضور در استان خواهند داشت. در شرایطی که یزد به‌عنوان یک برند جهانی معرفی شده، زیرساخت‌های هوایی آن باید در شأن یک مقصد بین‌المللی باشد. اجرای یک برنامه جامع برای توسعه پروازهای داخلی و خارجی، ارتقای امکانات فرودگاهی و جذب سرمایه‌گذاران، می‌تواند یزد را از یک شهر تاریخی به یک هاب گردشگری و تجاری در مرکز ایران تبدیل کند. در غیر این صورت، حلقه مفقوده حمل‌ونقل هوایی همچنان یکی از جدی‌ترین موانع توسعه این استان باقی خواهد ماند.
بخش نظردهی بسته شده است..