دنیا در انتظار جهانی شدن بافت تاریخی یزد

به گزارش یزدی نیوزدر هسته مرکزی یزد و در پشت ساختمان‌هایی که هنوز فرصت قد کشیدن پیدا نکرده‌اند و در هیاهوی خیابان‌های اصلی شهر یزد، مجموعه‌ای عظیم و پویا نفس می‌کشد که سراسر با خشت و کاه‌گل بنا شده و این مجموعه عظیم یزد را به عنوان نخستین شهر خشت خام جهان و دارنده بزرگترین بافت تاریخی دنیا مطرح کرده است.

مجموعه‌ای که بالغ بر ۷۰۰ هکتار وسعت دارد و بخش قابل توجهی از آن را عناصر زیبا و تاریخی تشکیل می‌دهند که هنوز بعد از سال‌ها از زندگی کاه‌گلی و سنتی، علاقه‌مندان خاص خود را دارد و از سراسر ایران پهناور و حتی کشورهای اروپایی، علاقه‌مندانی را به سمت خود جذب می‌کند.

بافت تاریخی یزد که بافتی منحصر به‌فرد است، دارای همه آن عناصری بوده که در گذشته به عنوان یک مجموعه محلی در دسترس اهالی محل قرار داشته و برخی از آنها هنوز کارکردهای قدیمی خود را حفظ کرده‌اند.

در اطراف خانه‌های تاریخی یزد معمولاً مسجد، حسینیه، بازار، آب‌انبار، حمام و … وجود داشته و این بافت هنوز حفظ شده است.

* قدم زدن در بافت تاریخی یزد زندگی پر رمز و راز گذشتگان را تداعی می‌کند

قدم زدن در بافت تاریخی یزد همه این عناصر را به زیبایی در کنار یکدیگر از نگاه مخاطب می‌گذراند و روزهای پر رمز و راز گذشته مردم این بافت ارزشمند تاریخی را برای هر بیننده‌ای تداعی می‌کند.

بادگیرها نیز بر فراز خانه‌های کاه‌گلی زیبایی خیره‌کننده‌ای از بناهای یزد به نمایش گذاشته‌اند و این سازه هنوز هم  جذابیت‌های خاص خود را دارد و یزدی‌های اصیل و قدیمی در این گرمای طاقت‌فرسا حسرت روزهایی که در اتاق زیربادگیر و در کنار حوض زیر دهانه بادگیر چرت نیم‌روزی می‌زدند، می‌خورند.

گرچه بافت تاریخی یزد مشکلات خاص خود را دارد و به هر یک از این مشکلات می‌توان جداگانه پرداخت اما آنچه امروز توجه دنیا را به بافت تاریخی یزد جذب کرده، در نوبت قرار گرفتن این بافت برای ثبت جهانی است.

گرچه بافت تاریخی یزد این روزها محل زندگی ساکنان غیربومی و اتباع خارجی شده و زمین‌های رها شده و وا افتاده آن محل انباشت زباله است یا از اغلب آب‌انبارهای آن بوی نامطبوع به مشام می‌رسد و خدمات شهری در این بافت به درستی ارائه نشده اما با همه این مشکلات، زیبایی‌های بافت تاریخی بر قوت خود باقی است.

* بافت تاریخی یزد در مسیر جهانی شدن

این بافت تاریخی ارزشمند سال‌هاست مورد توجه مسؤولان و دوستداران میراث فرهنگی قرار گرفته و تلاش‌ها برای جهانی کردن بخشی از این بافت آغاز شده است.

از آنجا که از کشور ایران هر سال یک پرونده به یونسکو ارسال می‌شود تا نسبت به ثبت جهانی اقدام شود، در سال ۲۰۱۶ پرونده بافت تاریخی یزد به یونسکو ارسال می‌شود تا این بافت بی‌نظیر به جرگه میراث جهانی بپیوندد.

برای ثبت جهانی یک اثر یا مجموعه‌ای از آثار نظیر باغ‌های ایرانی و …، باید تمام آیتم‌های مدنظر یونسکو تأمین شود بر این اساس پایگاه پژوهشی میراث فرهنگی از چندی پیش در یزد آغاز به‌کار کرد و جمعی گردهم آمده‌اند تا این مجموعه را جهانی کنند.

* ۱۱۰ هکتار از بافت تاریخی یزد برای جهانی شدن آماده‌سازی می‌شود

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان یزد در این مورد به خبرنگار فارس گفت: پایگاه پژوهشی میراث فرهنگی فعالیت خود را از چندی پیش آغاز کرده و پرونده ۱۱۰ هکتار از مجموع ۷۲۰ هکتار از بافت تاریخی یزد در دست آماده‌سازی است.

محمدمهدی شرافت خاطرنشان کرد: در این پرونده به آیتم‌های مختلف مدنظر یونسکو از جمله بافت جمعیتی، ساختار، پیشینه تاریخی، معماری و ده‌ها آیتم دیگر پرداخته شده و پرونده به تدریج برای ارسال آماده می‌شود.

وی افزود: اقدامات لازم در چند مرحله انجام شده اما مشکلات نیز وجود دارد که با رفع آنها، پرونده نهایی می‌شود و در انتظار رای نهایی یونسکو خواهیم ماند.

شرافت یادآور شد: چندی پیش معاون میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی،‌ صنایع دستی و گردشگری نیز برای بررسی این پرونده به استان یزد سفر کرده بود و تلاش همه مجموعه بر این است که این پرونده با تایید نهایی به کشور بازگردد.

* ثبت جهانی بافت تاریخی یزد گامی برای شکوفایی اقتصادی

وی افزود: در پرونده پروژه ثبت جهانی بافت تاریخی یزد مواردی همچون بهسازی و زیباسازی مکان‌ها بسیار حائز اهمیت است و پایگاه پژوهشی میراث فرهنگی در این زمینه گام برداشته است.

همه مردم و مسؤولان یزد امیدوار هستند که ثبت جهانی بافت تاریخی یزد بتواند بهبودی در اوضاع اقتصادی این استان ایجاد کند و یکی از پردرآمدترین صنایع دنیا یعنی صنعت گردشگری به عنوان صنعتی پاک، کم‌هزینه و پردرآمد در این شهر باستانی پا بگیرد.

* جهانی شدن بافت تاریخی سرنوشت یزد را تغییر می‌دهد

معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار یزد نیز در این زمینه اظهار داشت: اگر بافت تاریخی یزد ثبت جهانی شود و برنامه‌های مدنظر ما در استان محقق شود، سرنوشت یزد تغییر خواهد کرد.

سیدمحمدرضا سیدحسینی تصریح کرد: بسیاری از جاذبه‌های تاریخی، فرهنگی و مذهبی که در یزد وجود دارد یک ظرفیت مهم در راستای توسعه گردشگری به شمار می‌رود و اگر ثبت جهانی اتفاق بیفتد، شرایط فعلی گردشگری یزد به حالت ایده‌آلی خواهد رسید.

وی خاطرنشان کرد: ثبت جهانی بافت تاریخی یزد باید جدی گرفته شود و همه دستگاه‌ها و دست‌اندرکاران و متولیان امر باید با یکدیگر در این راستا همکاری کنند تا به نتایج مثبتی دست پیدا کنیم.

در این زمینه اقداماتی در بخشی از بافت تاریخی یزد در حال انجام است که بخشی از آنها گرچه نارضایتی مردم را به همراه داشته اما به هر حال به مرحله اجرا درآمده و همگان امیدوار هستند این تغییرات توانسته باشد گامی مثبت در جهانی شدن بافت تاریخی یزد باشد.

از جمله این تغییرات، بهسازی میدان امیرچخماق یزد به عنوان یکی از هسته‌ها و عناصر مرکزی بافت تاریخی یزد است که مرمت و بهسازی آن مورد اعتراض بسیاری از مردم و البته اساتید فن قرار گرفت.

* طرح‌های مرمت و بهسازی در گوشه و کنار بافت تاریخی یزد

این طرح همچنان مراحل تکمیل را سپری می‌کند و به رغم اینکه مدت‌ها بسته بود، هنوز به شکل نهایی تکمیل نشده و ترافیک سنگین آن مردم به ویژه مغازه‌داران را کلافه کرده است.

خیابان مسجد جامع نیز از جمله طرح‌هایی بود که در معرض مرمت و بهسازی قرار گرفت و اکنون بهره‌برداری شده و مورد استفاده مردم قرار گرفته است.

گرچه قرار بود عبور و مرور خودروها در این خیابان ممنوع یا محدود شود اما هنوز خودروهای بسیاری در این خیابان تردد می‌کنند و البته چاره‌ای نیز ندارند، زیرا پارکینگ‌های مدنظر هنوز به درستی یا راه‌اندازی نشده یا اطلاع‌رسانی صحیحی از محل آنها نشده است.

به نظر می‌رسد زباله‌های پراکنده در سطح بافت تاریخی یزد نیز بتواند در جهانی شدن این بافت اشکالات عمده‌ای ایجاد کند که امید می‌رود مسؤولان امر با چاره‌اندیشی نسبت به این موارد، در رفع مشکلات در مرحله نخست برای رفاه مردم و در مرحله بعدی برای کمک به جهانی شدن بافت تاریخی یزد قدم بردارند.

فارس