گزارشی از دیدگاه ها درباره فیلترینگ در یک همایش عملی

به گزارش یزدانه «پیامدهای فیلترینگ تلگرام از منظر جرم شناسی» یکی از مقاله های ارائه شده در اولین همایش ملی پیشگیری از بزه دیدگی زنان در فضای مجازی بود که به همت دادگستری استان یزد برگزار شد.

با فیلترینگ تلگرام جرائم از بین نرفت بلکه تنها مکان و زمان آن تغییر کرد

علیرضا فرزاد کارشناس ارشد حقوق کیفری اطفال و نوجوانان دانشگاه تهران و ارائه دهنده این مقاله با توضیح در خصوص پیامدهای فیلترینگ تلگرام از منظر جرم شناسی خاطرنشان کرد: فضای مجازی مانند شمشیر دو لبه است که هم فرصت است و هم تهدید و هر کدام را که نادیده بگیریم مشکلاتی پیش خواهد آمد.

وی با اشاره به فیلترینگ تلگرام توسط قوه قضاییه گفت: تلگرام ابتدا ابزاری برای شکل گیری جرم معرفی شد و با فیلترینگ در صدد از بین بردن این محیط جرم بودیم در حالی که در این نوع پیشگیری، جرم از بین نمی‌رود بلکه تنها مکان و زمان تغییر می‌کند. آمار نشان داده بعد از فیلترینگ تنها ۲ درصد از کاربران از تلگرام استفاده نکرده اند.

فیلترینگ تلگرام میزان بزه دیدگی را افزایش داده است

علیرضا فرزاد با بیان اینکه تلگرام از قابلیت هایی همچون سرعت، جذابیت، حاشیه امن برای اطلاعات و راه انداختن کسب و کار برخوردار است گفت: البته تمام این ها هم خوب نیست و همین فاش نشدن اطلاعات باعث بزه دیده و بزه‌هکار شدن افراد خواهد شد ولی به خاطر اینکه سبک زندگی مردم مجازی شده بسیار سخت است که آنها را متمایل به سیستم‌هایی کرد که قابلیت کمتری نسبت به تلگرام دارند.

وی راهکارهایی مانند نصب‌فیلترشکن را باعث آسیب اجتماعی دانست و با بیان اینکه آمارها نشان می‌دهد فیلترینگ تلگرام میزان بزه دیدگی و بزهکاری زنان و کودکان را افزایش داده و این پیام‌رسان را تبدیل به محیط امن تری برای بزهکار کرده است، تصریح کرد: در خود فیلترشکن‌ها نیز احتمال سرقت اطلاعات و کلاهبرداری وجود دارد. بنابراین پیشنهاد می‌شود حداقل فیلترشکن های امن و ناامن معرفی و به بزه‌دیدگان هم آموزش داده شوند.

با فیلترینگ تلگرام و اینستاگرام ارتکاب جرم متوقف نخواهد شد

محمد فرجیها دانشیار گروه حقوق جزا و جرم شناسی دانشگاه تربیت مدرس نگرانی همیشگی در رویکردهای پیشگیری از جرم در کشورهای در حال توسعه و به ویژه کشور ما را عدم توجه به ملاحظات و دغدغه‌های حقوق‌بشری در طراحی سیاست‌ها دانست و گفت: می توان اینستاگرام و تلگرام را ببندیم و دسترسی به فیلترشکن ها را به طور کامل از بین ببریم تا خیالمان راحت شود که در اینستاگرام هیچ اتفاقی نمی افتد ولی نمی‌توانیم این کار را پیشگیری بنامیم. اتفاقاً فضای مجازی باعث شده است که حتی در جوامع در حال توسعه مثل ایران مجالی برای بروز و ظهور و پیشرفت زنان فراهم شود.

پادگانی کردن جامعه به سبک کره شمالی مغایر قانون اساسی است

وی اضافه کرد: جامعه را می‌توان مثل کره شمالی پادگانی کرد و بگوییم همه اول شب خانه باشند و تا صبح کسی بیرون نیاید. همه چیز را ببندیم و محدود کنیم تا در هیچ کجا اتفاقی نیفتد اما مهم این است که در طراحی و تدوین سیاست های پیشگیری از جرم باید به اصول و حقوقی که در قانون اساسی برای شهروندان شناخته شده مثل حق آزادی بیان، حق آزادی گردش اطلاعات، حق دسترسی به اطلاعات، حق پیشرفت و حق توسعه وفادار باشیم اگرچه با رعایت اصول و موازین اسلامی و فرهنگی حاکم.

محمد فرجیها با تاکید بر مدنظر قرار دادن ملاحظات حقوق بشری و به رسمیت شناختن حق مشروع افراد اینکه در سند پیشگیری از بزه دیدگی در فضای سایبر، یادآور شد: هر برنامه پیشگیری باید با در نظر گرفتن حق افراد جامعه برای توسعه لحاظ شود و ما اجازه نداریم به بهانه کاهش جرم، حقوق و آزادی های عمومی که قانون به صراحت به رسمیت شناخته و یکی از اهداف انقلاب هم دستیابی به این آزادی ها بوده است را نقض کنیم.

وی مهمترین کار سیاستگذاران حوزه پیشگیری را حفظ تعادل و توازن میان دغدغه های مربوط به حوزه امنیت و کنترل جرم و آزادی‌های فردی دانست و گفت: سیاست گذاران باید این نقطه تعادل را بشناسند. شاید یکی از دلایل این رهاشدگی فضای مجازی نیز همین موضوع باشد که پاسخ های ما به شبکه‌های اجتماعی پاسخ‌های صفر تا صد است. یعنی ممنوع می‌کنیم ولی مردم می‌توانند از طریق فیلتر شکن وارد فضای اینستاگرام و تلگرام شوند و به همه محتوا دسترسی داشته باشند. مشکلی که در کشورهای پیشرفته به سادگی از طریق سطح بندی میزان دسترسی دانشجو آموزان به محتواهای مختلف حل شده است. موضوعی که لازم است تا یک عده شجاعت به خرج دهند و بایستند و از آن دفاع کنند.

استاد جرم شناسی دانشگاه تربیت مدرس با انتقاد از اینکه در نظام عدالت کیفری ما هیچ پاسخ مناسبی برای بسیاری از بزه دیدگی ها و آسیب‌های فضای مجازی وجود ندارد، گفت: نظام عدالت کیفری نمی‌تواند مشکلات بزه‌دیده را برطرف و آسیب ها را جبران و از تکرار جرم جلوگیری کند. در واقع پیش از آنکه راه حل مسئله باشیم بیشتر به دنبال ابراز عنوان مجرمانه و تعیین مجازات هستیم.

در نظام کیفری کشور ارزش‌های نقض شده اولویت بیشتری نسبت به بزه‌دیده دارند

محمد فرجی‌ها ادامه داد: در اندیشه حاکم بر نظام کیفری ما آنچه بیشتر در اولویت قرار دارد ارزش هایی است که به واسطه وقوع این جرایم نقض شده نه آسیب‌هایی که به وضوح به بزه دیده وارد شده است. این موضوع هم در محتوا و هم در رویه های عملی نهادهای عدالت کیفری وجود دارد و به دلیل در اولویت قرار نداشتن آسیب وارده بر بزه دیده، گاها شاهد هستیم بزه دیدگان، خود در معرض اتهام قرار می‌گیرند. البته خوشبختانه در سال های اخیر با تحولات پلیس و قوه قضاییه این موضوع کمتر شده است.

بیش از دو میلیون کاربر ایرانی اینستاگرام در معرض خشونت های اینترنتی قرار دارند

کبری عبادی کارشناس حوزه زنان نیز به مقایسه بین آمار آزار و اذیت زنان ایرانی با کاربران جهانی اینستاگرام پرداخت و گفت: اینستاگرام با حدود یک میلیارد کاربر در جهان در زمره پرطرفدارترین اپلیکیشن های دنیا قرار دارد و حدود دو میلیون و ۲۷۳ هزار نفر از کاربران ایرانی اینستاگرام نیز در معرض خشونت ها و آزار و اذیت اینترنتی قرار دارند که این عدد روز به روز بیشتر خواهد شد.

وی با بیان اینکه حدود نیمی از کاربران فضای مجازی از بانوان هستند، اظهار داشت: زنان به دلیل داشتن اوقات فراغت بیشتر و همچنین به دلیل داشتن ویژگی های روانی خاص خود، بیشتر در معرض مخاطرات اینستاگرام قرار دارند.

دلیل استفاده زنان بزه دیده از اینستاگرام فضای بدون محدودیت آن است

عبادی دامنه بزه‌دیدگی زنان در اینستاگرام را بسیار گسترده دانست و گفت: بسیاری از زنان بزه دیده در فضای مجازی اعلام می‌کنند که به دنبال برقراری ارتباط و به دنبال فضایی بدون محدودیت بوده‌اند و به دلیل اینکه اینستاگرام از این فضای باز و بدون محدودیت برخوردار است آن را انتخاب کرده‌اند. همچنین اظهار می‌کنند هر چه تعداد لایک های پست های آنها بالاتر رود احساس شگفت انگیزتری به آنها دست می‌دهد.

حمله مطلق به فیلترینگ و اعتقاد به آزادی کامل در فضای مجازی نگاه درستی نیست

دادستان یزد با بیان اینکه حمله مطلق به فیلترینگ و اعتقاد به آزادی کامل و اینکه رهاشدگی در این فضا مشکلات ما را مرتفع می‌کند نگاه درستی نیست، گفت: تقریباً همه تصدیق می‌کنند که در هیچ جامعه ای رهاشدگی کامل در فضای مجازی وجود ندارد و حتی در بسیاری از کشورهای دنیا اتفاقاً محدودیت‌های دسترسی به فضای مجازی در سطوح مختلف و با دلایل گوناگون بیشتر است.

محمدرضا حدادزاده ادامه داد: اینکه بخواهیم کلاً با حوزه فیلترینگ و محدود کردن مقابله کنیم و فیلترینگ به عنوان یک آسیب مطرح شود، نگاه درستی نیست گرچه باید در این حوزه با نگاه علمی و منطقی عمل شود اما خطاهایی در این حوزه رخ داده نباید باعث شود اصل محدودیت های دسترسی و پیشگیری وضعی را نادیده بگیریم.

در مورد فروش فیلتر شکن زد و بندهای پشت پرده زیادی وجود دارد

نماینده مردم یزد و اشکذر در مجلس نیز در یک نشست خبری با تاکید بر اینکه هیچ‌گاه در مجلس بحث فیلترینگ اینستاگرام مطرح نبوده است، گفت: سرمایه های زیادی برای ایجاد ظرفیت ها و زیرساخت های فضای مجازی مصرف کرده ایم اما هیچ قسمت از آن تحت کنترل ما نیست. یعنی زیرساختی را آماده کرده ایم که دیگران با استفاده از آن برای ما برنامه ریزی می‌کنند. ماهیانه چندین میلیون دلار به کشورهای خارجی داده می شود در صورتی که خودمان دانش فنی این کار را داریم. بنابراین مجلس قصد مسدود کردن شبکه های مجازی را ندارد ولی باید تولید محتوای مناسب توسط دستگاه‌های مرتبط انجام شود.

محمد صالح جوکار با اشاره به اینکه در مورد فروش فیلتر شکن زد و بندهای پشت پرده زیادی وجود دارد، خاطرنشان کرد: وزارت ارتباطات بزرگترین وزارتخانه ای است که امروز ثروت‌های کلانی جمع می‌کند. اینکه تلگرام فیلتر می‌شود و اینستاگرام باز می‌ماند کاملا اشتباه است. این چه نوع فیلتری است که یکی باز و دیگری بسته باشد. بنابراین پشت صحنه اتفاقاتی می افتد که خوب نیست و معتقدیم دستگاههای مسئول در این زمینه خوب عمل نمی کند.