نکوداشت۹۰ سالگی دکتر اسلامی ندوشن

به گزارش یزدی نیوز  در مراسمی که بمناسبت ۹۰ سالگی دکتر محمدعلی اسلامی ندوشن در نمایشگاه کتاب یزد برگزار گردید دکتر جعفری ندوشن با اشاره به مراحل مختلف زندگی دکتر اسلامی گفت: «استاد در کتاب بهاردر پاییز که به عبارتی می‌تواند چکیده ازبریدگی تاک ایام زندگی‌شان محسوب شود، می‌گویند:
از حاصل عمر رفته جز یاد نماند
و آن یاد چو شمع بر ره باد نماند
و آنگاه ز یاد نیز بنیاد نماند
بر جای بغیر سرو آزاد نماند‏
این استاد دانشگاه سپس گفت: «در جستجوی حاصل عمر دکتر اسلامی ندوشن باید به مجموعه آثارشان بویژه کتاب مستطاب «روزها» که زندگی خودنوشت ایشان است مراجعه کرد. بی‌شک وی از صاحب قلمان کم نظیر عصر ماست که در حوزه‌های مختلفی از ادبیات، حقوق و اجتماع با سبکی سلیس و روان قلم زده و مخاطبان گسترده‌ای از طیف‌های مختلف اجتماعی طی دهه‌های گذشته با مهم‌ترین مسائل ادبی و اجتماعی روزگار خود آشنا ساخته است وی در میان دهها کتاب ماندگار خود روایتی دلنشین از زندگانی پر ثمر خویش نیز در چهار مجلد از کتاب «روزها» به دست داده که در واقع عصاره بسیاری از گفته‌ها و ناگفته‌ها این نویسنده سخن شناس و تواناست که در خلال بازتاب حوادث ایام و با تحلیل وقایع و رویدادها در کمال صداقت و اخلاص، به بازگویی بسیاری از حکمت‌های زندگی می‌پردازد.‏
دکتر جعفری سپس ادامه داد: «نویسنده» روزها «پیش از آنکه دیباچه کتاب را بگشاید به این بیت مثنوی شریف تیمن جسته است:‏
‏ «روزها» گر رفت گو رو،باک نیست
تو بمان ای «آن» که چون تو پاک نیست
از این رو شاید پرسشی مقدر در پس روزهای زندگی دکتر اسلامی ندوشن که با تأمل و دقت فراوان در ایام گذشته به تقریر آمده است این باشد که «آن»، آن عصاره بی نام نگفتنی که پاک است و ماندگاریش طلب می‌شود، چیست؟ اگر به قول نویسنده روزها، همان باشد «که پس از عمری پر فراز و نشیب بر جای می‌ماند و دستاورد زندگی آدمی است» این سؤال پیش می‌آید که آیا این غرض حیات و غایت زندگانی تاکنون به آوا و ایمایی در پیدا و پنهان آثار دکتر اسلامی رخ نمایانده است؟»‏
‏ وی در پاسخ به این سوال گفت: «برابر روایت کتاب روزها آن «کودک چند ساله محجوبی که موهای سیاه مجعد» دارد، از آن گاه که در آن «اطاق سه دری‌ای رو به باغچه» چشم به جهان می‌گشاید، همواره مشتاق است تا به دنیای وسیع ناشناخته‌هایش راه یابد و این گونه است که در نگاهش کوچکترین جنبش و جهشی از تأمل باز نمی‌ماند و گاهی زندگی و طبیعت به همان ظرافت و زیبایی که خالق هستی بر کشیده است به تصویر در می‌آورد. قهرمان «روزها» آغاز زندگی را در ده، در «پهناوری بیابان، برهنگی خاک و تنهایی تپه‌ها و خشکی رودخانه و خلوت شب و غربت ماهتاب» می‌گذراند، سپس همچون «پرنده‌ای آزاد در جستجوی هدفی نامعلوم به پرواز در می‌آید» «هدفش شکفتن است در حد اعلای وجود»، لذا تا حد امکان از پیمودن مجاری معمول و دست یافتن به «تعیٌن زمان» حذر می‌کند. بیش از پیش به نیروی درونی خویش متکی است. به همین جهت از «جولان فکر و پویش خرامان آن» بی بهره نمی‌ماند. هرگز از دغدغه ی جستجوگری و روشن بینی باز نمی‌ایستد. گویا سر زندگی و ماندگاری خویش را در کنجکاوی و روندگی می‌یابد. انتخاب‌گر است، اصل و قلب را باز می‌شناسد، جوهر و عرض را از هم می‌گسلاند. از زوائد می‌پرهیزد، «در حواشی و فروع نمی‌ماند» جوهر و خلاصه می‌طلبد. آن چه بر ذائقه اش شیرین می‌افتد، پیش آمدهایی است که «شگفتگی در بر دارد و یا رو به وصول»‏
شاید از همین جهت باشد که وی
جوهره‌ی این چند ده ساله‌ی عمر خویش را «دریافت» نامیده است: «من به خود که نگاه می‌کنم، می‌بینم که پیمانه ام همان خود «دریافت» بوده است غوطه زدن در لجه زندگی نوشیدن اشک‌هایی که از بریدگی‌های تاک ایام چکیده‌اند…» لذا لحظات خوش زندگی‌اش همان «ساعت‌های شکفتن و برافروختن» است. سرانجام شکوفایی خود را در «گفتار» می‌یابد و در هم آغوشی «کلام» زندگی را به این پایه می‌رساند. تا آنجا که در رباعیات خویش جان جهان خود را در قلم می‌بیند:‏
‏ آن جان جهان مرا قلم بود قلم
وان روی نگاه گون وان زلف بخم
در ادامه این مراسم به همین مناسبت از کتاب «دیدگاه‌‌ها» مجموعه پنج جلدی نقد آثار دکتر اسلامی ندوشن در سومین روز نمایشگاه بزرگ کتاب یزد با حضور اهالی فرهنگ و ادب این استان و جمعی از مدیران و مسئولان شهر یزدرونمایی شد.این مجموعه که شامل نقد و نظرهای ادیبان و منتقدان بزرگی چون غلام حسین یوسفی، محمدجعفر یاحقی ؛ اصغر دادبه،حسن انوری، ایرج افشار، آذر یزدی و…است به کوشش «حسین مسرت» و «پیام شمس‌الدینی»، گردآوری و تنظیم شده است.‏
حسین مسرت در این مراسم گفت: این کتاب مجموعه‌ای از نقدها و معرفی‌هایی است که طی نزدیک به ۶۰ سال توسط بزرگان اهل قلم بر آثار دکتر «محمدعلی اسلامی ندوشن» نوشته شده و ‏انتخاب نام کتاب نیز با خود دکتر اسلامی ندوشن، بوده است. وی ادامه داد دکتر اسلامی ‌ندوشن را همگان با تنوّع آثارش در حوزه‌های گوناگون: فرهنگ، جامعه و ادب ایرانی می‌شناسند. او نویسنده‌ای دردمند، جامعه‌شناسی آگاه، شاعری نام‌آشنا، فردوسی‌پژوهی توانمند، حافظ‌‌شناسی برجسته، ایران‌دوستی دل‌سوخته است. از سال ۱۳۲۷ که نخستین کتابش با نام: بهترین اشعار هنری لانگ فلو چاپ شد تا به امروز بیش از ۶۰ کتاب از این نویسنده تألیف و ترجمه و چاپ شده است. از سفرنامه تا داستان و نمایشنامه، از زندگی‌نامه خودش تا زندگی‌نامه ونسان ون‌گوگ، از ترجمه‌های زیبا و فاخر تا پژوهش‌های ارزشمند، همه در بین آثار او دیده می‌شود. از این رو طبیعی است به واسطه اهمیّت آثار و نظریات او، کتاب‌هایش در نشریات گوناگون و در مجالس معرّفی، نقد و بررسی شود. مجموعه این نقدها، معرفی‌ها و بررسی‌ها که در طول این سالیان به قلم بهترین ادیبان، منتقدان و سخن‌سنجان ایرانی نگاشته شده است، خود می‌تواند دوره کوتاه و فشرده‌ای در آموزش نقد ادبی و بخصوص نقد کتاب باشد. «این پژو هشگر ادبی در ادامه گفت: «اینجانب با همکاری دوست محققم آقای پیام شمس‌الدّینی، نخستین بار تمامی نقدهایی را که بر کتاب «روزها» شده بود، در دفتری به نام «در آیینه روزها» به سال ۱۳۹۱ چاپ کردیم. امسال نیز بمناسبت ۹۰ سالگی این دانشمند بزرگ به کمک شرکت سهامی انتشار این کتاب در پنج جلد منتشرشده است:‏
جلد اول: درباره فردوسی و شاهنامه ؛جلددوم: در آیینه روزها ( درباره سرگذشت نامه دکتر اسلامی ندوشن به نام روزها )؛
جلد سوم: درباره جامعه و فرهنگ؛جلد چهارم: درباره ادب و تاریخ ؛جلد پنجم: کارنامه ادبی (شعرها، داستانها، سفرنامه‌ها و ترجمه‌ها )‏
در ادامه مراسم نیز در پاسداشت مقام دکتر اسلامی ندوشن از تابلویی که مزین به یکی از رباعیات دکتر اسلامی در کتاب بهار در پاییز (سفینه هفتاد و هفت رباعی) به خط خوشنویس بین المللی استاد محمود رهبران بود به مناسبت نودمین سال زندگی دکتر اسلامی رونمایی شد. استاد محمود رهبران در این مراسم که به پاسداشت نودمین سال زندگی سراسر فرزانگی دکتر اسلامی تدارک دیده شده بود گفت ؛ «کتاب بهار در پاییز دربردارنده سروده‌های دکتر محمدعلی اسلامی ندوشن دربردارنده رباعی‌های دلنشینی است که به خط استاد امیرخانی توسط انجمن خوشنویسان منتشر شده و اکنون نایاب است. این رباعیات آنسان پخته و پر حکمت و وزین است که اخیرا آلبومی از آنها با عنوان «دخت پری‌وار» با صدای «علیرضا قربانی» و آهنگسازی «مهیار علیزاده» منتشر شده است. و بنابراین زیورآرایی آن به خط نستعلیق که در نزد استاد ندوشن از بنیان‌های هویت ایران است کمترین خدمت به ساحت این سرو سایه فکن ادب فارسی است». رهبران همچنین با اشاره به بخش‌های مختلف کتاب رباعیات اسلامی ندوشن گفت: «این کتاب فاخر بر اساس موضوع‌های گوناگون و با نام‌های ایران نامه، باز هم برای طاق ابروی ایران، جان جهان نامه، سرونامه، زندگی نامه، بیراهه نامه، نویدنامه، تامل نامه و بدرودنامه تقسیم بندی شده‌اند و همچون همیشه گویای ذوق سرشار، طبع روان و پندار نیک و نیکخواه سراینده هست که برای شناساندن فرهنگ، هنر، ادب و تاریخ چندهزارساله این سرزمین از هیچ کوششی فروگذار نکرده است». رهبران سپس ادامه داد:» نخستین رباعی‌های این کتاب برای دوستداران کتاب‌ها و نوشته‌های دکتر اسلامی ندوشن آشناتر به نظر می‌آید آنجا که از عشق لبریز خود به میهن اش سخن ساز می‌کند؛‏
آن دخت پری وار که ایران منست
پیدا و نهان بر سر پیمان منست
هم نیست ولی نهفته در جان منست‏
هم هست ولی دور زدامان منست
رهبران سپس گفت: دکتر اسلامی معتقد است خط با کلام ارتباط تنگاتنگی دارد. در شعر فارسی، خط به نقش نزدیک می‌شود و نقش به کلام، و کلام به نهاد انسانی. یک ارتباط سه‌گانه در مبانی آنها پدید می‌آید؛ بنابراین در این دنیای متصنع، برای شکار اندکی زیبایی ناب، باید از همه این ساحتها تمسک جست و خلاقت ادبی را با خلاقیت هنری پیوند زد و من خواستم از این نشئه هنری بهره جویم لذا درمیان رباعیات دکتر اسلامی که چکیده عمر و فرزانگی اوست رباعی زیر را برای گرامی داشت ۹۰ سالگی استاد برگزیدم و به نستعلیق نگاشتم تا به نگارگری آقای مجید فاطمی پیشکش نود سال عمر سراسر نجابت و درایت این فرزانه ایران زمین کنم: ‏
گر میوه‌ای از باغ زمان بگرفتم‏
تا ظن نبری که رایگان بگرفتم
یک عمر عزیز در ازایش دادم
این دادم و آن جان جهان بگرفتم ‏