باغ دولت آباد یزد؛ نگینی درخشان در دل کویر

به گزارش یزدی نیوز استان یزد از دیرباز یکی از شهرهای مهم و تاریخی کشورماه است که به عنوان دومین شهر خشت خام جهان نیز از ان نام برده می شود.

این استان دارای جاذبه های تاریخی متعددی است که افراد علاقمند را از اقصی نقاط جهان به سمت خود جذب می کند و در کشور نیز افراد زیادی خواهان بازدید از این ابنیه تاریخی هستند.

باغ دولت آباد یزد به عنوان یکی از مجموعه های تاریخی و هنری استان یزد از جاذبه های معروف استان یزد است که چشم جهانیان نیز از آن نادیده نیست.

باغ دولت‌آباد نیز یکی از باغ‌های قدیمی شهر یزد در کشور ایران و هم ردیفباغ فین در کاشان و  باغ شاهزاده ماهان در کرمان است که بادگیر عمارت بادگیر آن با ارتفاع ۳۳ و هشت دهم متر بلندترین بادگیر خشتی شناخته شده در جهان است.

باغ دولت‌آباد در یزد در اواخر دوره افشاریه و درسال ۱۱۶۰ هجری قمری توسط محمد تقی خان معروف به (خان بزرگ) که وی سرسلسله خاندان خوانین یزد بود احداث شد که مرحوم محمدتقی خان ابتدا قناتی به طول ۶۵ کیلومتر را احداث نمود و آب را از مهریز به یزد و محل کنونی باغ دولت‌آباد رساند و سپس مجموعه حکومتی (دارالحکومه) خو د را بنا کرد و این باغ با مساحتی درحدود ۷۰ هزار مترمربع شامل ساختمان‌ها، حوض‌ها و آبنماهای بسیاری بوده که در فضای بین آنها باغ‌های با درختان انار و انگور و… باگل‌های فراوانی زینت بخش محیط بوده‌اند.

از مصالح شاخصی که در بناهای این باغ بکار رفته سنگ مرمر است که تماماً از شهر مراغه آورده شده است اما در این امر جای تعجب است زیرا سنگ مرمر یزد خود مرغوب بوده و همیشه شهرت داشته است.

عمارت های باغ عبارت از عمارت بیرونی که در طرف شرق واقع و دارای حوضخانه و بادگیر بلندی است، عمارت واقع در جهت غربی اندرونی و عمارت سردر که همان ایوان خانه بوده است اما بادگیر باغ دولت آباد که به شکل منشوری ساخته شده است با ارتفاع ۳۳ متر و ۸۰ سانتیمتر مرتفع ترین بادگیری است که تا به حال در ایران شناخته شده است.

این باغ به دو قسمت کلی اندرونی و بیرونی (جلوخان) تقسیم می شود.

بخش اندرونی شامل: ساختمان های هشتی(بادگیر تابستانه) بهشت آئین (زمستانه) حرمخانه(حرمسرا) مطبخ (آشپزخانه) اتاقهای خدمه، اصطبل های تابستانه و زمستانه، درشکه خانه و یک  برج دیده بانی و آب انبار خصوصی است.بخش اندرونی محل سکونت حاکم بوده است.

بخش بیرونی (جلوخان) شامل: ساختمان های تالارآئینه، تهرانی، ساختمان سردر اصلی، دو بازارچه، دو برج دیدبانی، آب انبار عمومی ودیوانخانه است.

ویژگی های مهم این باغ ساختمان هشتی با بادگیری به ارتفاع ۳۴ متر از کف ساختمان است. که مرتفع ترین بادگیر خشتی جهان است که دراین ساختمان ها با تلفیق باد و آب که درحوضهای داخل ساختمان درجریان است هوای خنک به قسمت شاه نشین و تالارها انتقال پیدا می کند، به همین دلیل به این بنا، ساختمان تابستانه نیز گفته می شود.

از دیگر ویژگی های این باغ قناتی به طول ۶۵ کیلومتر و آب نمای داخل باغ به طول ۲۰۶ متر و عرض۶ متر، و درختان سرو وکاج بلند دراطراف آب نما، باغچه های انار و انگور را می توان نام برد.

یکی از خصوصیات مهم باغ ایرانی ، نظم دقیق و هندسی در نحوه کاشتن درختان است و برای این منظور هر بخش از باغ که به مربع یا مستطیل است به مربع های کوچک تقسیم و در هر راس این شبکه مربعی یک درخت که عمر طولانی تر دارد کاشته می شد و سپس این مربع ها به مربع های کوچک تر تقسیم و در هر راس آن درختان با عمر متوسط و به همین ترتیب درختان با عمر کوتاه در رأس های مربع های میان آنها کاشته می شد.(انصاری، باغ ایرانی)

به گزارش تابناک یزد، مرحوم محمدتقی خان در اواخر عمرخود مجموعه باغ دولت آباد، قنات دولت آباد و بخشی از اراضی قابل شرب به این قنات را وقف چهارده معصوم (علیهم السلام) کرد و بخشی از اراضی مزبور را نیز وقف اولاد وی کرده است و هم اکنون کل مجموعه باغ دولت آباد توسط یکی ازنوادگانش به عنوان متولی اداره می شود.

اما در این روزها و ایام عید که مردم کشورمان به نقاط مختلف کشور سفر می کنند، استان یزد می تواند یکی از مقصدهای گردشگران باشد که به زیبایی هنر و معماری اسلامی و ایرانی به رخ بکشد.