خاک خوردن اسناد ملی در گنجینه تاریخ یزد

no-thumbs

مدیر مرکز اسناد و کتابخانه ملی یزد با اشاره به جایگاه چهارم این استان از نظر فراوانی نسخ خطی در کشور، یزد را فاقد گنجینه‌ی اسناد ملی و محلی برای نگهداری، ترمیم و مرمت اسناد تاریخی اعلام کرد.

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی یزدی نیوز یزد یکی از استان‌های برتر کشور به لحاظ داشتن نسخ خطی و تاریخی در کشور است، ولی نکته حائز اهمیت، عدم برخورداری این استان از داشتن یک گنجینه برای نگهداری از این اسناد ملی است و همین امر باعث شده تا بخشی از این اسناد در خارج از استان مورد محافظت قرار گیرد.

البته بخش زیادی از اسناد تاریخی یزد نیز هم‌اکنون در محل مرکز اسناد و کتابخانه ملی یزد که در خانه تاریخی لاری‌ها مستقر است، نگهداری می‌شود که به نظر می‌رسد از لحاظ ساختاری، مکان مناسبی برای محافظت از آنها نباشد.

نظر به اهمیت اسناد که جزو منابع دست اول پژوهش‌های محققان یک کشور هستند و می‌توانند کمک بسیار زیادی به تدوین برنامه‌ها و سیاست‌های جدید آن کشور داشته باشند، نگهداری اصولی و استاندارد از انها از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

رتبه چهارم یزد از نظر فراوانی نسخ خطی

"محمدرضا ملک‌ثابت" در همین رابطه در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا) – منطقه یزد، این استان را بنا بر آمار مرکز آثار و اسناد مجلس و به لحاظ فراوانی نسخ خطی در مکان چهارم استان‌های کشور خواند و تصریح کرد: یکی از علل این که یزد بیش از استان‌هایی مثل اصفهان، شیراز و تبریز، دارای نسخه‌های خطی و اسناد تاریخی است، خصلت ذاتی یزدی‌هاست به طوری که از گذشته امانت‌داران خوبی بوده‌اند.

وی افزود: موقعیت جغرافیایی یزد و واقع شدن آن در مرکز ایران باعث شده تا این دیار و اسناد تاریخی آن از حملات مهاجمینی مثل مغول‌ها، ترک‌ها و شرق و غرب در امان بماند و از طرفی ویژگی امانت‌داری آنها نیز باعث شده تا کتاب‌ها و اسنادی که علمای دیگر شهرها در زمان حمله مهاجمان به یزد می‌آوردند، به سلامت نگهداری شوند.

ملک‌ثابت یکی از علل شهرت گرفتن یزد به عنوان دارالعلم را نیز همین ویژگی‌ها خواند و گفت: براساس کتاب‌های تاریخی از جمله تاریخ یزد، این دیار در قرن نهم نیز به دار‌العلم شهره بوده چرا که یزدی‌ها به علم و عالم اهمیت می‌دادند و علمایی که به این شهر می‌آمدند را تکریم می‌کردند.

وی افزود: البته به طور مستند نیز یزد زمانی به دلیل کثرت مدارس که عموماً در آن زمان نیز مدارس علمیه بوده، به دارالعلم شهره شده‌ به نحوی در دوره‌ای، یزد ۳۰ مجتهد داشته ‌است.

دارلعلم یزد، یکی از کانون‌های استنساخ کشور

این محقق و پژوهشگر، همچنین یزد یکی از کانون‌های استنساخ یعنی نسخه‌نویسی و نسخه‌برداری کتاب‌های خطی در کشور دانست و این موضوع را یکی از دلایلی خواند که این منطقه از همان دوران به دارالعلم شهره شود.

ملک‌ثابت در ادامه شرایط اقلیمی و هوای نسبتاً خشک این منطقه از کشورمان که باعث افزایش ماندگاری و طول عمر کاغذ می‌شود را نیز یکی دیگر از علل جایگاه کنونی یزد به لحاظ برخورداری از اسناد تاریخی فراوان ذکر کرد.

وی از قدیمی‌ترین اسناد تاریخی استان را فرمان شاه سلطان حسین صفوی که به حاکم دارالعباده یزد و کتاب "تلخیص اصول اقلیدس" نوشته علامه کَغمینی ذکر کرد.

ملک‌ثابت همچنین اسناد موضوعی مختلفی مانند اسناد واقعه کشف حجاب در یزد، دفاع مقدس، آگهی‌های تبلیغاتی از اواخر دوره قاجار تا پهلوی دوم، عکس‌های قدیمی مربوط به بناهای تاریخی یزد یا عکسی از اطلاعیه دولت به کشاورزان تریاک‌کار و اسناد تجاری، بازار و قنات و اسناد ازدواج در یزد و نیز سندی از بیانیه‌ی پنج ماده‌ای  علما مربوط به ۱۰۰سال قبل، سفرنامه منحصربه‌فرد "ناپیر مالکوم" انگلیسی مربوط به دوره قاجارکه درخصوص آداب و رسوم آن دوره یزد توضیحاتی به همراه عکس‌هایی منتشر کرده ‌است را بخشی از اسناد قدیمی موجود در استان برشمرد.

نگهداری سه میلیون سند در استان یزد

این مسئول با اشاره به نگهداری نزدیک به سه میلیون سند در مرکز اسناد و کتابخانه ملی استان، گفت: البته تعدادی از اسناد بسیار با ارزش که عموماً اسناد حکومتی همچون فرامین پادشاهان صفویه، افشار و قاجار درخصوص حاکمان یزدی بوده به همراه تعدادی نسخ خطی، به صورت امانت تا زمانی که گنجینه اسناد ملی استان ساخته شود، در گنجینه اسناد ملی تهران در شرایط ایده‌آل نگهداری می‌شود و تصاویر آن اسناد و کتاب‌ها برای بهره‌برداری پژوهشگران و برنامه‌ریزان در استان موجود است.

وی با بیان این که متاسفانه آمار دقیقی از اسناد منتقل شده به تهران تا قبل از تشکیل مدیریت اسناد یزد در دست نیست، اظهار کرد: البته پس از تشکیل این مدیریت تاکنون حدود ۴۰۰ نسخه خطی و ۱۰۰ سند تاریخی برای نگهداری به تهران ارسال شده ‌است.

ملک‌ثابت همچنین با اشاره به مرمت ۲۰ سند تاریخی و هزار برگ سند عمومی در این مرکز، گفت: متاسفانه با توجه به عدم وجود کارگاه ترمیم و مرمت اسناد تاریخی، بخش زیادی از کارهای مرمتی تخصصی در تهران انجام می‌شود و حتی به دلیل نداشتن اتاق ایزوله در یزد، برخی اسناد برای ضدعفونی نیز باید به تهران ارسال و آفت‌زدایی شود.

ایجاد گنجینه اسناد ملی به نفع استان است

مدیر کل مرکز اسناد و کتابخانه ملی یزد، ایجاد گنجینه اسناد ملی در استان را یکی موضوع پراهمیت و به نفع ادارات و پژوهشگران استان دانست و خواستار توجه بیشتر مسئولان استان به این نیاز شد.

به گفته وی، با ساخت این گنجینه، ادارات مجبور به نگهداری اسناد راکد خود نخواهند بود و می‌توانند با انتقال آنها به این مرکز علاوه بر نگهداری در شرایطی امن و ایده‌آل با امکان دسترسی راحت‌تر به آنها، فضای فیزیکی زیادی از اداره خود را خالی کنند و این در حالی است که هم‌اکنون اسناد بایگانی راکد در ادارات از نظم مناسبی برخودار نیست و یافتن سندی خاص برای آنها بسیار مشکل است.

ملک‌ثابت در پایان نیز متذکر شد: اسناد ادارات پس از انتقال به مرکز اسناد به دو دسته‌ی اسناد ضروری و اسناد غیرضروری تقسیم می‌شود و آنهایی که ممکن است در آینده به کار آید پس از میکروب‌زدایی، ترمیم و مرمت، براساس اهمیت در سه سطح طبقه‌بندی و نگهداری می‌شوند.

بخش نظردهی بسته شده است..