هشدار درباره عواقب عرضه مجاز داروهای مخدر

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی یزدی نیوز مدیریت نظارت و ارزیابی دارو و مواد مخدر وزارت بهداشت، به تازگی در ابلاغی به معاونت غذا و داروی دانشگاه‌های علوم پزشکی سراسر کشور، توزیع برخی از داروهای مخدر را در داروخانه‌های منتخب آموزشی و بیمارستانی مجاز اعلام کرد.
در این ابلاغیه آمده است که برای تسهیل دسترسی بیماران به داروهای تحت کنترل از جمله اکسی کدون، بوپره‌نورفین و نالوکسان و امکان تجویز آسان پزشکان متخصص عرضه داروی اکسی‌کدون در داروخانه‌های بیمارستانی و داروهای نالوکسان و بوپره‌نورفین در داروخانه‌های بیمارستانی و آموزشی مجاز است.
این در حالی است که داروهای مخدر که به نوعی داروهای ترک اعتیاد محسوب می‌شوند، پیش از این بر اساس پذیرش بیمار و در قالب سهمیه مشخص به مراکز ترک اعتیاد درمانی تخصیص می‌یافت تا با مجوز پزشک در اختیار بیماران متقاضی ترک اعتیاد قرار گیرد.
متولیان امر درمان اعتقاد دارند انحصاری‌شدن تجویز و توزیع دارو در کلینیک‌ها، امکان سوء‌استفاده را فراهم می‌کند چون زمانی که منافع اقتصادی ناشی از تجویز و توزیع در کنار یکدیگر قرار گیرند، نتیجه مطلوبی حاصل نخواهد شد.

پذیرفتنی نبودن تسهیل دسترسی دارو
رئیس انجمن صنفی موسسان مراکز درمان اعتیاد استان اعلام می‌کند: عرضه داروهای مخدر که در حال حاضر تنها در مراکز ترک اعتیاد و با ضوابط و مراجعات مکرر تامین می‌شود، در داروخانه‌های آموزشی و بیمارستانی مجاز شده است.
«مجتبی غالبی» می‌افزاید: به این ترتیب دسترسی به این داروها نیز افزایش می‌یابد و امکان افزایش آمار معتادان با قوت و جدیت پیش‌بینی می‌شود.
وی عرضه مجاز این داروها در داروخانه‌ها به بهانه تسهیل دسترسی را غیرقابل قبول می‌داند و می‌افزاید: بیماران متقاضی این داروها در مراکز شهری به کلینیک‌های درمان اعتیاد دسترسی راحتی دارند.
وی تاکید می‌کند: داروهای مذکور از نظر کنوانسیون‌های بین‌المللی جزو داروهای تحت کنترل هستند و تجویز آنها دارای مقررات خاصی است.
این پزشک ترک اعتیاد می‌گوید: اکسی کدون از نظر شروع و طول اثر بسیار شبیه مخدرهای غیرقانونی است و حتی به عنوان پیشساز هروئین مورد سوء استفاده قرار می‌گیرد.
غالبی می‌افزاید: تجربه کشور ایالات متحده آمریکا در سال‌های اولیه قرن اخیر در اعطای این داروی مخدر به داروخانه‌ها و ایجاد حدود ۶ میلیون سوء‌مصرف‌کننده اکسی کدون، طی چند سال نشان‌دهنده اشتباه بودن این تصمیم است.
وی ادامه می‌دهد: تجربه کشورهای مالزی، هندوستان و برخی کشورهای دیگر در دهه گذشته مبنی بر توزیع داروی بوپره‌نورفین در داروخانه‌ها که موجب افزایش چشمگیر معتادان تزریقی شد، نیز نشان از عواقب ناخوشایند این تصمیم دارد.
این مسئول می‌افزاید: ولی از این دو مثال، ملموس‌تر اتفاقی است که در کشور ما درباره توزیع داروهای ترامادول، ریتالین، کدئین و دیفنوکسیلات افتاده است. وی اضافه می‌کند: در سال‌های گذشته تولید بیش از نیاز ترامادول و متاسفانه سهل‌انگاری و سودجویی برخی داروخانه‌ها موجب شد تعداد زیادی از جوانان کشور مابه این دارو معتاد شوند و بیشتر آنها پس از مدتی به سمت مواد مخدر دیگر از جمله مواد مخدر صنعتی گرایش پیدا کردند.

تکرار تجربه تلخ توزیع نامناسب ترامادول و ریتالین
رئیس انجمن صنفی موسسان مراکز درمان اعتیاد استان ادامه می‌دهد: عوارض وابستگی به ترامادول از جمله خطرات مغزی و تشنج بر کسی پوشیده نیست.
به گفته این پزشک، تجربه اعتیاد به ریتالین به دلایل فوق و گرایش تعداد زیادی از جوانان، دانشجویان و دانش‌آموزان کشورمان به سمت این ماده و متاسفانه گرایش درصدی از این افراد به سمت مواد محرک از قبیل شیشه نیز از رویدادهای تلخی است که در سال‌های اخیراتفاق افتاده است.
وی ادامه می‌دهد: مستندات علمی و پژوهشی نشان می‌دهد چنانچه مشکل رفتاری و اجتماعی به ویژه اعتیاد در جامعه‌ای رخ دهد، عواقب آن سال‌های متمادی دامنگیر آن جامعه خواهد بود. غالبی می‌افزاید: داروی بوپره نورفین به ویژه نوع زیر‌زبانی آن از داروهایی است که معمولا برای درمان اعتیاد به کار می‌رود و تقریبا مصرف دیگری ندارد و تاکنون در اختیار مراکز تخصصی درمان اعتیاد بوده است.
وی تاکید می‌کند: همه می‌دانیم که بیماری اعتیاد یک مشکل با ریشه‌ها و دلایل متعدد و متنوع است و هیچ بیماری بدون آموزش، روان‌درمانی، خانواده‌درمانی و مداخلات شغلی، اجتماعی و غیره درمان نخواهد شد و دارو فقط جزء کوچکی از درمان است.
به گفته این پزشک درمان اعتیاد، داروخانه‌ها هیچ‌یک از امکانات فوق را ندارند اما در مراکز تخصصی درمان اعتیاد، پرسنل آموزش دیده از جمله پزشک، روانشناس، مشاور، مددکار و پرستار مشغول خدمت رسانی به بیماران هستند.
رئیس انجمن صنفی موسسان مراکز درمان اعتیاد استان اضافه می‌کند: چنانچه این قبیل داروها توسط پزشک نسخه شود و در مکان دیگری مثل داروخانه بدون نظارت پزشک به بیمار تحویل شود، احتمال تجویز یا مصرف اشتباه داروها به لحاظ مشکلات رفتاری و خلقی بیماران وابسته بسیار زیاد است.
وی تاکید می‌کند: اگر مسئولان وزارت بهداشت در فکر راحتی و تسهیل دسترسی بیماران به داروهای مخدر هستند، می‌توانند سختگیری‌های دریافت داروی بوپره‌نورفین از جمله احراز مدارک هویتی بیمار را از مراحل ارائه دارو حذف کنند.
رئیس انجمن صنفی موسسان مراکز درمان اعتیاد استان ادامه می‌دهد: این دستورالعمل غیرکارشناسی و عجولانه، هشدار اعضای انجمن موسسان مراکز درمان اعتیاد استان را به دنبال داشته است.
به گفته غالبی توزیع این داروهای درمان اعتیاد در داروخانه‌ها می‌تواند عواقب جبران‌ناپذیری از قبیل شیوع وابستگی و زمینه‌سازی اعتیاد در قشر خاصی از جوانان و به ویژه افراد تحصیلکرده و اشخاصی که از انگ اجتماعی اعتیاد نگران هستند را به همراه داشته باشد.
وی اجرای این دستورالعمل را موجب تکرار شدن تجربه ناگوار توزیع ترامادول و ریتالین که به علت ضعف ساختار ارائه دارو و نظارت بر آن ایجاد شد، می‌داند و می‌افزاید: به این ترتیب انجمن صنفی موسسان مراکز درمان اعتیاد استان نگرانی خود را از بروز موج جدیدی از اعتیاد به مسئولان وزارت بهداشت اعلام می‌کند.

مدیریت بهتر دارو با این شیوه
مدیر امور دارویی دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد با تایید این مصوبه می‌افزاید: این دستورالعمل صحیح‌ترین شیوه توزیع داروهای مخدر است که قبل از انقلاب هم در کشور اجرا می‌شد و دستاوردهای خوبی داشت.
«مجید رجایی» می‌گوید: عرضه داروهای مخدر در داروخانه‌های آموزشی و بیمارستانی با کنترل و تحت مدیریت انجام خواهد شد و می‌توان گفت مدیریت داروها به این شیوه، بهتر از شیوه رایج فعلی است.
وی ادامه می‌دهد: در حال حاضر نیز برخی از داروهای مخدر مثل ریتالین با مدیریت در داروخانه‌ها و بر اساس آمار مصرف، توزیع می‌شود و مشکلی در حوزه توزیع وجود نداشته است. وی اضافه می‌کند: قطعا تجویز و توزیع دارو از سوی یک مرجع، با توجه به منافع اقتصادی از توزیع دارو، کار درستی نیست؛ چرا که با این شیوه نتیجه مطلوبی به دست نخواهد آمد.
به گفته رجایی، توزیع داروهای مخدر خارج از کلینیک‌ها و در فضای داروخانه‌ها در کشورهای دیگر دنیا نیز تجربه شده و نتایج مثبتی به دنبال داشته و ادعای کسب نتایج معکوس باید با مستندات علمی مطرح شود تا قابل پیگیری باشد.
مدیر امور دارویی دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد می‌افزاید: البته هنوز دستورالعمل‌های اجرایی این مصوبه به استان‌ها ابلاغ نشده است اما با توجه به حساسیت توزیع داروهای مخدر با توجه به یارانه‌ای که به این داروها تعلق می‌گیرد، قطعا توزیع این داروها در داروخانه‌ها بر اساس سهمیه انجام می‌شود و جای نگرانی نیست.

شیوه فعلی توزیع داروهای مخدر در استان
وزارت بهداشت در ابلاغی به دانشگاه‌های علوم پزشکی سراسر کشور اعلام کرده که عرضه برخی از داروهای مخدر در داروخانه‌های آموزشی و بیمارستانی مجاز است. در حال حاضر داروهای مخدر در چارچوب ضوابط و مقررات خاص و بر اساس آمار پذیرش بیمار، در اختیار متولیان کلینیک‌های درمانی ترک اعتیاد قرار می‌گیرد. عده‌ای عقیده دارند که توزیع داروهای مخدر در داروخانه‌ها به افزایش آمار معتادان منجر می‌شود اما متولیان امر درمان نیز بر این عقیده هستند که این شیوه تجویز و توزیع دارو را از انحصار خارج کرده و مدیریت آن را بهبود می‌بخشد.همشهری