تفت؛ شهر آسیاب‌های آبی

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی یزدی نیوزشیوه آبرسانی و تولید آرد در این آسیاب‌ها برای بسیاری از گردشگرانی که با ساز و کار آن آشنا می‌شوند و از آسیاب‌های موجود بازدید می‌کنند، مایه تعجب است اما باید قبول کرد که سختکوشی و تلاش، همنشین کویرنشینان است.

تفت؛ شهر آسیاب‌های آبی
معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان گفت: آسیاب‌های مختلفی از دوره‌های مختلف تاریخ در استان به یادگار مانده است که با نیروی آب، باد و حتی حیوانات به حرکت درمی‌آمدند و آسیاب‌های آبی نمونه‌ای از این شاهکارهای معماری به شمار می‌آیند.
«محسن ذاکری‌نیا» از آسیاب‌های قدیمی استان به آسیاب‌های کچلُک، بیده، ده‌آباد، باغستان، سنگ سیاه، بفروئیه، منوار و اشکذر متروک اشاره کرد و افزود: استان دارای ۱۰۰‌آسیاب آبی قدیمی و شهرستان تفت دارای بیشترین تعداد آسیاب‌های آبی است.
وی با بیان اینکه آسیاب‌های آبی در بخش سردسیری و گرمسیری شهر تفت هنوز پابرجا هستند، افزود: در این شهرستان ۱۸ آسیاب آبی وجود دارد و تنها آسیاب فعال استان نیز آسیاب گرمسیر تفت است که به عنوان یک جاذبه گردشگری، ظرفیت بالایی برای جذب گردشگران دارد.
معاون اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان از دیگر آسیاب‌های آبی مهم این شهرستان به آسیاب‌های بی‌غم، نیر، صدری، باغ گلابدان، نوابی، سرده، موقوفه گرمسیر، شهناز گرمسیر، راحت آباد، میرسیدمحمد، حاجی زینل، مبارکه، ملاحیدر، امام رضا، اسلامیه، فخرآباد و آسیاب بادی شواز اشاره کرد. وی ادامه داد: آسیاب‌های آبی از آثار تاریخی استان محسوب می‌شوند که معمولا در کنار آبادی‌ها و در مسیر عبور قنات قرار داشتند و اکنون نیز آثاری از آنها در جای جای استان به یادگار مانده است.
ذاکری‌نیا عنوان کرد: سنگ آسیاب‌های آبی، همواره در کنار آبادی‌ها و مسیر قنات‌ها یا نقاطی که انرژی آب ارزان در معرض استفاده بود، به چرخش در می‌آمد از این رو اغلب آسیاب‌ها در کنار قنات‌ها و مسیر عبور آب، ساخته شده است.

عملکرد آسیاب‌های آبی
معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان درباره عملکرد آسیاب‌های آبی نیز گفت: مهم‌ترین قسمت آسیاب‌ها، تنوره آن بوده که به صورت مخروطی ناقص و وارونه طراحی و ساخته می‌شد تا آب بعد از ذخیره شدن در این مخروط، با فشار از روزنه کوچک آن خارج شده و پره‌های سنگ آسیاب را به حرکت درآورد.
وی ادامه داد: شهرستان اشکذر در ۲۰‌کیلومتری شهر یزد دارای مجموعه‌ای از چند آسیاب آبی است که زیر زمین قرار گرفته‌اند و آب مورد نیاز آنها نیز از قنات و آب جاری تامین می‌شد. وی با بیان اینکه مجموعه این آسیاب‌های آبی، بزرگ‌ترین آسیاب آبی کشور است، ادامه داد: این آسیاب‌ها که بازمانده‌ای از دوران صفویه است، در عمق زیرین زمین دارای یک دروازه طاقدار آجری است که چرخ‌های آن سالیان سال به وسیله آب قنات همت آباد چرخیده است.
این مسئول افزود: این مجموعه آسیاب‌های‌ آبی دارای دالانی شیب‌دار به طول ۵۶ متر است که به قسمت اصلی آسیاب یعنی محوطه‌ای ۸ هشت ضلعی، منتهی می‌شود. سقف این هشت ضلعی به شکل گنبدی بنا شده و آجر تنها مصالح ساختمانی به کار رفته برای این سازه آبی است. وی با بیان اینکه استان دارای بیش از ۱۰۰‌آسیاب آبی است، آسیاب آبی اشکذر را یکی از ۱۰ آسیاب ثبت شده استان در فهرست آثار ملی کشور معرفی کرد و افزود: از ویژگی‌های منحصر به فرد این آسیاب قدیمی، مقرنس‌کاری فضای اصلی، نقوش هندسی اطراف دیواره‌ها، آجرکاری ظریف در محوطه اصلی آسیاب و صحن آن است.
به گفته ذاکری‌نیا این آسیاب‌ها در عصر آبادانی خود تنها آسیاب منطقه میبد تا اشکذر بود و ساعتی ۳۵ من «شاه آرد» از زیر سنگ‌های پرقدرت آن به دست می‌آمد.

مکث
مرمت آسیاب آبی کوشک‌نو در سال گذشته
معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی  استان از اقدامات این اداره کل برای حفاظت از آسیاب‌های آبی استان به مرمت آسیاب آبی کوشک‌نو در شهر یزد در سال گذشته اشاره کرد. «محسن ذاکری‌نیا» گفت: از جمله اقدامات صورت گرفته برای مرمت این بنا احیای مجدد، بیرون بردن آوار، بازکردن نورگیرها، برق‌کشی، آجرکاری پلکان و مقاوم‌    سازی سقف و بدنه بوده است.منبع روزنامه همشهری