احیاء زیلو بافی در ندوشن

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی یزدی نیوزمیبدی‌ها بافت زیلو را به خود نسبت داده‌اند و ظاهراً از طریق این شهرستان زیلو بافی به ندوشن هم راه یافته است . هر چند در دهه های ۳۰ و ۴۰ و ۵۰ که اوج فعالیت زیلوبافی در ندوشن محسوب می شود بسیاری کودکان و نوجوانانی که ناگزیر به زیلوبافی بودند خاطرات کار شبانه روزی و سختی ها و مرارتهای فراوانی از آن به خاطر دارند بویژه برخی صاحبکاران و استادانی که با اجحاف و خشونت با کودکان کار در کارگاه های زیلو بافی رفتار می کردند سابقه تلخ و گزنده ای در اذهان نسل های گذشته از خود بجا نهاده اند . اما زیلو بافی از صنایع دستی است که تا چند ده سال قبل صدها خانوار از بافتن آن امرار معاش می‌‌کردند اما در حال حاضر تعداد اندکی از بافندگان سنتی این رشته در میبد و ندوشن باقی مانده اند . زیلو هر چند به ظاهر یک فرش نخی ساده است اما بررسی فنون و تکنیک بافت آن نشان می‌‌دهد که فرهنگی غنی در پس هر تار و پود آن نهفته است .
زیلو در نقش و بافت شباهت بسیاری به حصیر دارد و همانند حصیر یکی از موارد استفاده آن در مساجد ، مصلی و اماکن متبرکه است . کارشناسان احتمال می‌‌دهند که زیلو بافی تکامل شیوه بافت حصیر باشد یا اینکه بافندگان آن از شیوه بافت حصیر بهره برده اند . به هرحال زیلو از کهن ترین فراورده‌های دست بافته است که دیرینگی آن را پیش از برآمدن اسلام می‌‌دانند . اما در این نکته که خاستگاه این نوع بافته و محل شکل گیری آن کجا است ، اختلاف نظرهای بسیاری وجود دارد . میبدی‌ها زیلو را از بافته‌های بومی خود می‌‌دانند و عقیده دارند این بافته ایرانی حاصل تفکر و خلاقیت مردم این خطه است . حتی اگر بخواهیم این تعلق را نفی کنیم ، ارتباط و تشابه بسیاری که میان شئونات زندگی مردم و نقوش این بافته‌ها وجود دارد نشان می‌‌دهد که دیر زمانی است میبدی‌ها با آن آشنایی کامل دارند و حداقل در شیوه بافت آن دخل و تصرفاتی کرده اند . از پیشینه زیلو در میبد مدرک مستندی در دست نیست ، اما بقایایی از زیلوی بافت میبد در مسجد جامع این شهر قرار دارد که تاریخ ۸۰۸ هجری قمری را نشان می‌‌دهد .
همچنین در مسجد شاه ولی تفت زیلویی موجود است که نام شمس الدین قطب الدین میبدی بر آن دیده می‌شود و تاریخ ۹۶۳ هجری بر آن بافته شده است . در مسجد جامع ندوشن زیلوهایی به همین قدمت وجود دارد . یکی از قدیمی ترین زیلویهای موجود در ندوشن عمل استاد کافی ندوشنی در قرن هشتم هجری قمری می باشد .
برخی از ایرانگردان خارجی نیز در سفرنامه‌های خود از زیلوی میبد یاد کرده اند . سر پرسی سایکس ، نماینده نظامی انگلیس در ایران به هنگام عبور از میبد می‌‌نویسد : «این گلیم‌های قرمز بافت میبد از شهرت خاصی برخوردار است…» و مرادش از گلیم همین زیلو است . زیرا گلیم بافی در میبد مرسوم نبوده است و اطلاق گلیم به زیلو از نظر تشابهی است که بین بافت این دو وجود دارد . تار و پود زیلو از نخ پنبه است و در اندازه‌های ۳ × ۴ و ۲ × ۳ بافته می‌شود . زیلو از نظر کاربرد به ۳ نوع تقسیم شده است که معمولاً تفاوت ظاهری آن در نوع رنگ‌هایی است که انتخاب می‌کنند . زیلوهایی که به رنگ آبی و قرمز می‌‌بافند و به زیلوی جوهری شهرت دارد از نامرغوب‌ترین و ارزان قیمت‌ترین زیلوها است . مرغوب ترین نوع زیلو «تفتال» نام دارد که به رنگ سبز و نارنجی است .
زیلو زمانی می‌تواند موفق عمل کند که مورد حمایت دولت و میراث فرهنگی باشد . آنگاه امکان گرایش جوانان به فراگیری این هنر افزایش می‌یابد . یکی دیگر از اقداماتی که می‌تواند زیلو را از این وضعیت رکود خارج کند ، اطلاع‌رسانی و تبلیغات صحیح است .
بسیاری از مردم بویژه گردشگران ، زیلو را به درستی نمی‌شناسند در حالی که با تبلیغات صحیح همچنین بسته ‌بندی‌های زیبا می‌توان بازار بسیار خوبی بویژه در میان گردشگران خارجی برای این هنر ایجاد کرد .