جای خالی آینده‌نگری دراستان یزد
مهدی زمان زاده| نگاهی به برخی ابرچالش‌های کنونی استان یزد نشان میدهد ریشه بروز این مشکلات، قضا و قدر نبوده بلکه تصمیمات اشتباهی بوده که در گذشته گرفته شده و اکنون اثراتش گریبان گر این دیار شده است. به عنوان مثال روزی که تصمیم گرفته شد مجتمع های آبخواهی همچون فولاد در کویر یزد ساخته شود، نه تنها همگان برای طراحان آن دست و هورا کشیده اند بلکه در نسخ مکتوب از عملکرد مدیران وقت، مجیزها گفته اند. اما امروز بحران های زیست محیطی، بحران آب، بحران کارگران مهاجر تبعات اجتماعی حاصل از آن و … حاصل آن تصمیمات اشتباه هست که برای حل هریک از آنها، ده مدیر رند میخواهد.
دلایلی مختلفی از ریشه آن تصمیمات وجود دارد که یکی از آنها، نبود درک درستی از آینده بوده است. آینده‌ای که می تواند پنج ساله، ده ساله یا چند ده ساله تبیین شود، آینده نگری، ساخت تصویری واقعی از نتیجه تصمیم امروز است.
علی رغم همه مصیبتهای ندیدن آینده در تصمیم گیری ها، متاسفانه اکنون نیز تصمیمات بدون توجه به نتیجه آینده آن رقم میخورد. آنچنان که باید این مهم حتی امروز هم جدی تلقی نشده است. هرچند در سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان بخشی به نام مرکز آموزش و پژوهش های توسعه و آینده نگری فعال است اما میزان تاثیرگذاری پژوهش‌های آینده نگری این مرکز در تصمیمات مهم استان مشخص نیست.
در شرح وظایف این مرکز آمده است: مطالعه و بررسی به منظور شناسایی نیازهای پژوهشی خاص استان با هماهنگی معاونت‌های سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان، انجام مطالعات و پژوهش‌های ارجاعی از سوی سازمان مدیریت وبرنامه ریزی استان و سایر دستگاه‌های اجرایی ملی و استانی، همکاری با مرکز آموزش و پژوهش‌های توسعه و آینده نگری در سطح ملی، تلاش در جهت جلب همکاری صاحب نظران و اندیشمندان علمی در سطح استان وکشور، ارائه نتایج پژوهش‌های انجام شده به سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان‌ها و کشور و سایر موسسات یا سازمان‌های متقاضی به منظور استفاده از نتایج پژوهش‌ها
در نبود چنین موسساتی است اندیشمند معاصر یزدی تبار، همچون دکتر رضا داوری اردکانی هم دغدغه‌هایی جدی دارد. شاه بیت نگرانی رئیس فرهنگستان علوم در یک جمله خلاصه می شود: در صورتی که آینده را نسازیم، اکنون را تکرار می‌کنیم.
رضا داوری اردکانی با بیان اینکه در گذشته آینده‌نگری نداشتیم، افزود: جهان قدیم جهان تحول نبوده و این در حالی است که آینده‌نگری ضرورت جهان در حال تحول کنونی است. وی با طرح این پرسش که آینده چیست و کجاست، اظهار کرد: در قدیم موضوع «آینده» مانند امروز مطرح نبود، اما جهان جدید جهان متحول شونده است از این رو آینده نگری ضرورت این جهان است.
رئیس فرهنگستان علوم ادامه داد: به عنوان مثال، ۴۰ سال آینده به معنای فیزیکی و نجومی آینده است، اما ممکن است هیچ تحولی در آن صورت نگیرد. دو کشور کره شمالی و جنوبی در چهل سال پیش تجزیه شدند. از نظر زمانی گرچه هر دو یک زمان را طی کردهاند اما دو کره با هم قابل مقایسه نیستند.
رئیس فرهنگستان علوم، اکنون را حاصل ادغام گذشته و آینده دانست و افزود: ما آینده خودمانیم و در حقیقت آینده، آینده ماست. اگر آن را بسازیم آینده داریم، در غیر این صورت اکنون را تکرار می‌کنیم.
داوری اردکانی با بیان اینکه مساله «آینده» مساله آسان و دشواری است، گفت: از ۷۰ سال پیش تاکنون به فکر منابع کشور نبودیم و از زمانی که به فکر آن افتادیم با دقت پیش نرفتیم چراکه آینده نگری نداشتیم.
وی اضافه کرد: در زمینه آینده نگری مقالات و گزارش‌های قابل تأملی چاپ شده است، اما مسأله مهم به کار بردن آنهاست.
رییس فرهنگستان علوم با بیان اینکه مراد از آینده، آینده کشور نیز هست، نقش سیاست در ساختن آینده را مهم برشمرد و اظهار کرد: سیاست می‌تواند برنامه ساز آینده باشد و در این مسیر بهترین راه‌ها را باید تشخیص دهیم. سیاست در آینده نقشی مهم دارد چون مساله آینده یک کشور و ملت مطرح است.
استاد فلسفه دانشگاه تهران لازمه تأمین آینده را اقدامات هماهنگ دانست و با تاکید بر اینکه واژه پایدار در ترکیب «توسعه پایدار» ترجمه خوبی نیست، خاطر نشان کرد: بنابراین توسعه پایدار باید توسعه هماهنگ و دارای تناسب باشد؛ اورگانیسمی که دارای دست کوتاه، پای بلند و سر کوچک باشد، دارای تناسب نبوده و غیرقابل قبول است.
رئیس فرهنگستان علوم زمان شروع برنامه توسعه در کشور را سال ۱۳۲۵ و در دولت قوام‌السلطنه عنوان کرد و افزود: تاکنون در هیچ زمانی برنامه هماهنگ توسعه کشور نداشته‌ایم.
داوری اردکانی در پایان اظهار داشت که با توجه به ملاحظات پیش رو و موضوع مهم آینده، ۴ سال است که فرهنگستان علوم در روز جهانی آینده این مراسم را برگزار می کند و این همایش نیز با نگاه به برنامه ششم توسعه برنامه ریزی شده است و در ادامه همکارانم بحث های خوبی پیرامون موضوعات مهم کشور و آینده کشور بیان خواهند کرد.
این سخنرانی دکتر داوری نشان میدهد مسئله آیند نگری، یک مسئله جدی و اساسی است وبه جاست مدیران استان در این خصوص تاملات جدی داشته باشند.
بخش نظردهی بسته شده است..